Projekt budżetu Gdańska na 2015 r. – dobrze już było

Projekt budżetu miasta Gdańska na rok 2015 został złożony do Rady Miasta Gdańska praktycznie „rzutem na taśmę” w dniu 14.11.2014 r., tj. tuż przed upływem ustawowego terminu 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.

Rok 2015 jest pierwszym rokiem nowej kadencji samorządu terytorialnego , warto zatem dokonać porównania tego projektu z budżetami z lat 2013-2014. Podane liczby dotyczą: 2013 – wykonanego budżetu ,  2014- budżetu wg stanu na dzień 30.10.2014 r., 2015 – projektu budżetu złożonego do RMG w dniu 15.11.2014r.

                                                 Budżet  2013              Budżet 2014         Projekt budżetu     2015/2014
                                                                                                                   2015

1/ dochody ogółem                     2.722.218.564           2.692.648.728        2.634.829.034          - 2,2 %

2/ wydatki ogółem                     2.712.391.316             2.722.824.036       2.623.978.587           - 3,6 %

3/ wynik budżetu                          + 9.827.248                - 30.175.308        + 10.850.447          

4/ wydatki bieżące                     1.865.227.062           1.877.590.235         1.953.406.966            +4,0%

5/ wydatki majątkowe                 847.164.254               845.233.801            670.571.621            - 20,7%  

6/ przychody budżetu                  164.289.600                183.005.782             86.676.455             - 52,6%     
/obejmują nowe kredyty, wolne środki/

7/ rozchody budżetu                     174.116.848            152.830.474               97.526.902             - 36,3%
/obejmują spłaty kredytów, pożyczki udzielone przez miasto/

Planowane przychody budżetu na rok 2015 to: przychody ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków miasta – 1.676.455 oraz przychody z zaciągniętych kredytów na rynkach zagranicznych –
- 85 mln zł, w pozycji – wolne środki /art. 217 ust2 pkt 6 ufp/ - zero.  

Brak wolnych środków to poważny problem, zwiastuje trudną sytuację finansową Gdańska gdyż chodzi o duże kwoty, np. w roku 2014 wpływy z tego tytułu wynosiły – 208 mln zł, a w 2013 - 172,5 mln zł.

Planowane rozchody na rok 2015 to: wykup papierów wartościowych emitowanych przez Gdańsk – 20 mln zł, udzielone pożyczki i kredyty – 50 tys. zł, spłaty otrzymanych krajowych pożyczek i kredytów – 313.240 zł, spłaty otrzymanych zagranicznych pożyczek i kredytów – 77.163.662 zł.

8/ rezerwy budżetowe                 
- rezerwa ogólna                             6.800.000             6.000.000            8.000.000                  + 33,3%
- rezerwy celowe                             7.210.717          10.189.119           12.125.320                 + 19,0%

9/ dochody z tytułu
gospodarowania odpadami      41.400.000           82.800.000            78.800.000                  - 4,8%                                     

10/ wydatki na gospodarkę
odpadami                                   41.400.000            82.800.000            81.067.437                   - 2,1%

10/ ustalenie limitu zobowiązań  z tytułu:
- kredytów na sfinansowanie     
przejściowego deficytu       50.000.000           50.000.000               50.000.000                       0%
- kredytów na wcześniejszą spłatę zadłużenia        
miasta                                   147.000.000            158.000.000             85.000.000                 - 46,2 %

11/ upoważnienie Prezydenta do udzielenia
pożyczek do łącznej kwoty:    980.000              14.050.000            50.000.000                  +355,9%

Z uwagi na niemożność wykonania uchwały budżetowej  na rok 2013  w wersji uchwalonej przez RMG w dniu 17.12.2012 r., w dniu 28 lutego 2013r. została podjęta uchwała w sprawie zmiany uchwały budżetowej na rok 2013, w której m.in. ustalono planowany deficyt budżetowy na rok 2013 w wysokości 90.524.018 zł.

W pierwotnej wersji budżetu na 2013 r. zaplanowano nadwyżkę budżetową w wysokości 9.827.248 zł.
Czy podobna sytuacja będzie miała także w tym roku?

Wolne środki
Zgodnie z art. 217 ust.2 pkt 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być sfinansowany przychodami pochodzącymi z wolnych środków rozumianych jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządy terytorialnego, wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.

Wolne środki są zatem nie wydanymi środkami finansowymi pozostałymi po wydatkowaniu  środków z emisji papierów wartościowych, kredytów lub pożyczek wcześniej zaciągniętych. Mogą one pochodzić np. z dodatnich różnic kursowych w przypadku zaciągnięcia kredytu zagranicznego lub emisji obligacji denominowanych w walutach obcych albo z niewykorzystanych kredytów, pożyczek ,emisji krajowych obligacji. Teoretycznie środki te powinny być wykorzystane na cele, na które zostały zaciągnięte zobowiązania finansowe, ale polski ustawodawca postanowił być dobrym wujkiem i pozwolił je wydawać na sfinansowanie deficytu budżetowego JST. Z treści tego przepisu wynika jednoznacznie, ze środki te mogą być wydane tylko na sfinansowanie deficytu budżetowego. Jednak w Gdańsku postępują inaczej, np. w uchwale budżetowej Gdańska na rok 2013 przyjętej w dniu 17 grudnia 2012 r. zaplanowano nadwyżkę budżetową w wysokości 9.827.248 zł, a ostateczne wykonanie budżetu przyniosło nadwyżkę w wysokości 146.176.087 zł. Mimo tego, jak wynika z informacji o wykonaniu budżetu w roku 2013, zaplanowane wolne środki o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 zostały zrealizowane w wysokości 172.473.185 zł.

Jaki cel sfinansowano zatem z „wolnych środków” w wysokości 172.473.185 zł?

Dług Gdańska
Zgodnie z danymi przedstawionymi na portalu Trójmiasto w dniu 8.08.2013 , Gdańsk ma 14 kredytów na  1,325 mld zł, a dodatkowo miejskie spółki zadłużone są na 1,2 mld zł.

Wskaźnik długu na koniec 2014 r. ma wzrosnąć z 46,83% do 48,67 %, przy ustawowym maksimum wynoszącym 60% dochodów budżetu.
Obecny dług na jednego mieszkańca wynosi – za portalem Trójmiasto - 2851 zł, co oznacza stały i wysoki wzrost długu na jednego mieszkańca Gdańska:
- w 2011 r. dług wynosił 2461 zł/ mieszkańca
- w 2012 dług wynosił 2664 zł/mieszkańca

Wysokie zadłużenie władze Gdańska tłumaczą koniecznością wykorzystania przez miasto środków UE.

Obecnie najchętniej stosowaną techniką spłaty długu jest jego rolowanie, instrument ten nie może być jednak wykorzystywany w nieskończoność i  jest drogi dla miasta i jego mieszkańców. Rolowanie umożliwia przesunięcie trudnych decyzji o spłacie długu, jednak należy wymagać od aktualnego prezydenta miasta aby przedstawił plan nie tylko rolowania długu, ale także jego spłaty.

Źródłem sfinansowania istniejącego zadłużenia mogą być tylko dochody budżetu, gdyż realizowane projekty inwestycyjne nie generują dla budżetu miasta dochodów bezpośrednich. Mogą być jedynie źródłem dochodów pośrednich pochodzących np. poprzez tworzenia nowych miejsc pracy, czy ze zwiększonego ruchu turystycznego.

Oznacza to, że spłata zadłużenia miasta może spowodować odczuwalny spadek dochodów budżetu, przeznaczonych do finansowania funkcjonowania miasta i jego mieszkańców.

Zasadne jest, aby władze miasta przedstawiły symulację spłaty istniejącego zadłużenia i jej skutków dla możliwości finansowania funkcjonowania i rozwoju Gdańska i jego mieszkańców.

Niepewne wykonanie budżetu na 2015 r. i możliwość pogorszenie koniunktury w Gdańsku
Prezydent Gdańska lubi planować budżet Gdańska z nadwyżką, choćby – jak w roku 2013 – nie było szans na osiągnięcie nadwyżki.

W projekcie budżetu na rok 2015 znowu pojawia się nadwyżka, tym razem w wysokości 10.850.447 zł. Osiągnięcie w roku 2015 zaplanowanej nadwyżki jest tak samo trudne jak w roku 2013. Brak „wolnych środków” utrudni osiągnięcie wymogów zawartych w rekomendacjach Fitch, co może wpłynąć na większy koszt obsługi zadłużenia. Znaczące obniżenie nakładów inwestycyjnych Gdańska o ok. 170 mln zł wpłynie negatywnie na gospodarkę firm tu działających, tym samym wpłynie negatywnie na budżet miasta.
Trzeba będzie oszczędzać i jednocześnie pobudzać koniunkturę w mieście.

Czy aktualny prezydent jest przygotowany na takie wyzwania? Istnieją ku temu duże wątpliwości.

Longin Mażewski